"အေအးမိ ဖ်ားနာျခင္းကို မွန္ကန္စြာ သေဘာေပါက္ျခင္း"

ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း မိုးဦးက်နဲ႔ မိုးေႏွာင္းမွာ အေအးမိ တုပ္ေကြးေရာဂါ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုလို လာနီညာ လႊမ္းမိုးျခင္းခံရတဲ့ ႏွစ္မွာေတာ့ ပိုအျဖစ္မ်ားတတ္တာ  ေတြ႕ရပါတယ္။ မိုးက ေအးစိမ့္ၿပီး ရြာခ်တယ္။ ဒီအတိုင္း တစ္ေန႔လံုး မိုးေစြေနၿပီထင္ေပမယ့္ ခဏေနေတာ့ ျခစ္ျခစ္ေတာက္ ပူလာျပန္ေရာ။ ေနသာေနရာကေန မိုးရြာခ်င္ ရြာလာပါတယ္။ ဒီလို ပတ္ဝန္းက်င္ အပူခ်ိန္ (Environmental Temperature) ျမင့္ၿပီး ေလထုစိုထိုင္းမႈ (Humidity) လည္းမ်ားတဲ့ ရာသီဥတုဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ ေပါက္ပြားမႈကို အားေပးလို႔ အေအးမိဖ်ားနာျခင္းကို ပိုျဖစ္ေစပါတယ္။ ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲမွာ ပိုးေတြရဲ႕ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇေတြကပါ ေျပာင္းသြားလို႔ ပံုမွန္ ခံႏိုင္ရည္ရွိၿပီးသား ႏွစ္စဥ္မိေနက် တုပ္ေကြးနဲ႔မတူတဲ့ အျပင္းစား တုပ္ေကြးေတြ ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုလို ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲ ျပင္းထန္ခ်ိန္မွာ သာမက တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး သတိျပဳလို႔ရေအာင္ အေအးမိဖ်ားနာျခင္းရဲ႕ အေျခခံ အခ်က္အလက္မ်ားကို စုစည္းေရးသား ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
 ဒီေနရာမွာ မတူကြဲျပားျခားနားၿပီး အယူလြဲေနတဲ့ စကားႏွစ္ရပ္ကို သိပၸံနည္းက် ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ အေအးမိလို႔ ဖ်ားတာနဲ႔ အပူရွပ္လို႔ ဖ်ားတာလို႔ ျမန္မာစကားမွာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီ စကားႏွစ္ခုက ဆန္႔က်င္ဘက္ အသြင္ကို ေဆာင္တဲ့အတြက္ မတူဘူးလို႔ ထင္ရပါတယ္။ တကယ္တမ္းကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ အပူခ်ိန္ ျမင့္မားတဲ့ေနရာကေန ခ်က္ခ်င္းေအးတဲ့ေနရာကို ဝင္လိုက္တယ္ (ဥပမာ - ေနပူထဲကေန အမိုးေအာက္ ေအးတဲ့ေနရာ ဝင္လိုက္ရင္း ပန္ကာေလ ခံလိုက္တယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေရခဲေရ ေသာက္လိုက္တယ္) ဆိုရင္ ကိုယ္ကသာ မသိလိုက္ေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ကေတာ့ ႀကီးမားတဲ့ အပူခ်ိန္ ျခားနားမႈဒဏ္ကို ခံလိုက္ရၿပီး ခ်က္ခ်င္း လိုက္ထိန္းညႇိေပးဖို႔ မမီလိုက္ဘဲ ကိုယ္တြင္းျဖစ္စဥ္ အခ်ဳိ႕ ကေမာက္ကမ ျဖစ္ျခင္းနဲ႔ ကိုယ္ခံအား စနစ္ပါ သြားထိခိုက္ပါတယ္။ တုပ္ေကြး ဗိုင္းရပ္စ္ေတြဆိုတာက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္က ေလထုထဲမွာ၊ မ်က္ႏွာျပင္ေတြ (ဥပမာ-စားပြဲ၊ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္း၊ တံခါးလက္ကိုင္ စတာေတြ) ေပၚမွာ အျမဲရွိေနတာျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ခံအား က်သြားတဲ့ ခဏမွာပဲ အကူးစက္ခံလိုက္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထို႔အတူ အေအးဒဏ္ကို ေကာင္းေကာင္း ခံလိုက္ရရင္လည္း ကိုယ္ခံအားစနစ္ ႐ုတ္တရက္ ခ်ဳိ႕ယြင္းသြားၿပီး ဖ်ားနာတတ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုဟာ အတူတူပဲျဖစ္ၿပီး တုပ္ေကြး ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ တုပ္ေကြးမိသြားတဲ့ ျဖစ္စဥ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေနာက္ကမ႓ာနဲ႔ တန္းတူ သိပၸံ မထြန္းကားခဲ့ေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘိုးဘြားေတြရဲ႕ ဖ်ားရင္တိုက္တဲ့ ကြမ္းရြက္ျပဳတ္ရည္၊ လက္ဖက္ရည္ေႏြးၾကမ္း၊ ၾကက္စြပ္ျပဳတ္၊ ဂ်င္းျပဳတ္ရည္စတဲ့ အိမ္တြင္းျဖစ္ ေဆးဝါးေတြဟာ ကိုယ္ခံအားကို ျမန္ျမန္ျပန္တက္ေစၿပီး တုပ္ေကြးပိုးေတြကို ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္တာ ေတြ႕ရပါတယ္။
 ဒါ့အျပင္ မိုးရြာၿပီးစအခ်ိန္ ေလွ်ာက္မသြားနဲ႔ဆိုတဲ့ စကားက အယူသည္းလို႔ ေျပာတယ္ ထင္ရေပမယ့္ ေရွးလူႀကီးေတြက သူတို႔ အေတြ႕အႀကံဳနဲ႔ ယွဥ္ၿပီး ေျပာခဲ့တာျဖစ္ၿပီး တကယ္လည္း မွန္ကန္မႈရွိပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ ေလထုထဲမွာ တုပ္ေကြး ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ အမ်ားႀကီး ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတာ တကယ္ပါပဲ။ ႏွာေခ်ျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္း(အာေခါင္) မွာ မသက္မသာနဲ႔ နာလာျခင္း၊ ႏွာရည္က်ျခင္း၊ ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲ မအီမသာျဖစ္ျခင္းေတြ ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ အေအးမိၿပီး ဖ်ားေတာ့မယ္ဆိုတာ အားလံုးသိၾကပါတယ္။ ဒါဟာ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း အေပၚပိုင္းကို ဝင္ေရာက္ ကူးစက္ရာကေန ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ လကၡဏာစုေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အေအးမိ ဖ်ားနာျခင္းကို ျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္အမ်ဳိးေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ျဖစ္ျဖစ္သမွ်ေသာ အေအးမိ ဖ်ားနာျခင္းေတြရဲ႕ (ေရေျမရာသီဥတု အေပၚမူတည္ၿပီး) ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက တရားခံကေတာ့ ႐ုိင္ႏိုဗိုင္းရပ္စ္ (Rhino Virus) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ (Coronavirus) ကေတာ့ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားတဲ့ Respiratory Syncytial  Virus  ေခၚ RSV ဗိုင္းရပ္စ္ကေတာ့ အေအးမိျခင္းေတြ အားလံုးရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ျဖစ္ေစတာ ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္က အရာဝတၳဳေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ေတြ (ဥပမာ- အမ်ားသံုး ကြန္ပ်ဴတာ ကီးဘုတ္၊ တယ္လီဖုန္းခြက္၊ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္ စတာေတြ) ကို ထိကိုင္မလိုက္ၿပီး ပါးစပ္နဲ႔ ႏွာေခါင္းေတြက ပြတ္သပ္မိတယ္ဆိုရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြဟာ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းထဲ ကူးစက္ ဝင္ေရာက္သြားၾကပါတယ္။ အဲလို ပိုးရွိေနတဲ့သူရဲ႕ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းေတြက တစ္ဆင့္ မိသားစုေတြ၊ မိတ္ေဆြေတြ၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြဆီက အလြယ္တကူ ကူးစက္သြားႏိုင္သလို အမ်ားနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာ ပိုးေတြထားခဲ့ၿပီး လူထုတစ္ရပ္လံုးအထိ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ျခင္း ခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
 အေအးမိ ဖ်ားနာျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းေတြက ဘာလဲ
 အဓိကအက်ဆံုး အေၾကာင္းတရာက ေလထုထဲကပိုးေတြ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းထဲ ဝင္ေရာက္ကူးစက္ျခင္း၊ မသန္႔ရွင္းတဲ့ လက္ကေနတစ္ဆင့္ အကူးစက္ခံရျခင္းေတြျဖစ္ၿပီး အဲလိုျဖစ္ေစတဲ့ အေျခခံ အေၾကာင္းတရားက ကိုယ္ခံအား က်ေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားက်ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြက အပင္ပန္းလြန္ထားျခင္း၊ အိပ္ေရးပ်က္ထားျခင္း စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပင္းထန္စြာ ထိခိုက္ထားျခင္း၊ အသီးအရြက္ သစ္သီးဝလံ လံုးဝမစားျခင္း၊ ကိုယ္ခံအားက်ေစတဲ့ ေဆးေတြ ေရာဂါေၾကာင့္ မီွဝဲေနရျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
 ဘယ္လို ေရာဂါလကၡဏာေတြ စေပၚသလဲ
အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းထဲကို ဝင္လာတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ႏွာေခါင္းနဲ႔ လည္မ်ဳိရဲ႕ အတြင္းနံရံကို တြယ္ကပ္ၿပီး ေပါက္ပြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ကိုယ္ခံအားစနစ္က ၎တို႔ကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ ေသြးဥျဖဴတပ္ဖြဲ႕ကို ေစလႊတ္ပါတယ္။ ဒီလို တိုက္ခိုက္တဲ့အခါမွာ ၎ဗိုင္းရပ္စ္ကို အတိအက် တိုက္ထုတ္ႏိုင္တဲ့ ပဋိပစၥည္း (Antibodies) ေတြ မထုတ္ႏိုင္ေသးလို႔ အရင္တုန္းက ႀကံဳဖူးၿပီးသား ဗိုင္းရပ္စ္ မဟုတ္ရင္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ဟာ ပထမဆံုး တိုက္ပြဲမွာ ႐ံႈးနိမ့္ပါတယ္။ ဒီအ႐ံႈးကို သင္ခန္းစာယူၿပီး လိုအပ္တဲ့ ပဋိပစၥည္းကို ကိုယ္ခံအားစနစ္က အတိအက် ေဖာ္စပ္ကာ စစ္ကူတပ္မ်ား ထပ္မံပို႔ေပးၿပီး ဆက္လက္ တိုက္ခိုက္ေစပါတယ္။ ဒီတိုက္ပြဲၾကားထဲမွာ ႏွာေခါင္းနဲ႔ လည္မ်ဳိက ဆဲလ္ေတြ ေရာင္ရမ္းကာ နာက်င္ၿပီး အက်ိအခၽြဲ (ႏွပ္၊ သလိပ္) ေတြ ျဖစ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဗိုင္းရပ္စ္ကထုတ္တဲ့ အဆိပ္ေတြေၾကာင့္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ တက္လာပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ကိုယ္ေတြလက္ေတြ ကိုက္ခဲနာက်င္ အားကုန္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ သင့္ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ သိုေလွာင္ထားတဲ့ စြမ္းအင္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ကိုယ္ခံအားစနစ္အတြက္ သံုးလိုက္ရလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အေအးမိဖ်ားနာျခင္းဟာ ဘာေဆးမွ မေသာက္ဘဲ နားေနလိုက္ရင္ အလိုလို ေပ်ာက္သြားတတ္တဲ့ ေရာဂါမ်ဳိးျဖစ္ေပမယ့္ ေဆးခန္းအျပရဆံုး ေရာဂါနဲ႔ ေက်ာင္း၊ အလုပ္ အပ်က္ရဆံုး အေၾကာင္းတရားျဖစ္ေၾကာင္း စစ္တမ္းေတြအရ သိရလို႔ လူထုက်န္းမာေရးအတြက္ အေရးႀကီးေသာ ျပႆနာတစ္ခုလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ အေအးမိတုပ္ေကြးေၾကာင့္ တစ္ႏွစ္ကို ေက်ာင္းပ်က္ကြက္မႈေပါင္း ၂၂ သန္းေလာက္ေတာင္ ရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရဲ႕ လူဦးေရ သန္းတစ္ေထာင္ေက်ာ္ ဖ်ားနာၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒီအတြက္ နစ္နာသြားမယ့္ လူ႔စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ေတြနဲ႔ ကုန္က်စရိတ္ေတြဟာ တြက္ၾကည့္ရင္ အစားထိုးမရေအာင္ကို မ်ားတာေတြ႕ရပါတယ္။
 ေရာဂါ လကၡဏာေတြက ဘာေတြလဲ
 အေထြအထူး ေရးျပစရာေတာ့ မလိုပါဘူး။ လည္ေခ်ာင္းယားျခင္း၊ နာျခင္း၊ ႏွာေခ်ျခင္း၊ ႏွာပိတ္ျခင္း၊ မ်က္ရည္ပူက်ျခင္း၊ ႏွာရည္က်ျခင္း ေတြပဲရွိရင္ သာမန္ အေအးမိျခင္းျဖစ္ၿပီး ကိုယ္အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္ျခင္း၊ ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲျခင္းေတြပါ ပါလာရင္ အေအးမိတုပ္ေကြးလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
 ဘယ္လို ကာကြယ္ကုသၾကမလဲ
 တုပ္ေကြးမိျခင္းရဲ႕ အေရးႀကီးဆံုးကုသမႈက အိပ္ရာထဲမွာ အနားယူျခင္း (Bed Rest) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္တက္ျခင္း၊ ကိုယ္လက္ ကိုက္ျခင္းေတြအတြက္ ပါရာစီတေမာ့ပါတဲ့ ေဆးကို ေသာက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိ ေစ်းကြက္ထဲမွာ တုပ္ေကြးရဲ႕ လကၡဏာေတြ အကုန္လံုး နီးပါးအတြက္ ေဆးတစ္လံုးထဲမွာ ေဆးမ်ဳိးစံု စုေပါင္းေဖာ္ထားတဲ့ Fluza, Decolgen  စတဲ့ ေဆးမ်ဳိးေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ဒါေတြ ေသာက္ရင္လည္း အဆင္ေျပေစပါတယ္။ နားေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေရေႏြးၾကမ္း၊ ကြမ္းရြက္ျပဳတ္ရည္၊ ႏို႔ပူပူ စတဲ့ အရည္ေတြမ်ားမ်ား ေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ျမန္ျမန္ေကာင္းေစပါတယ္။ ဗီတာမင္စီ မွီဝဲေပးျခင္းဟာ အေအးမိျခင္းကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္း ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္လို႔ သုေတသနမ်ားအရ သိရပါတယ္။ အေအးမိၿပီးသား လူေတြ ေသာက္သံုးမယ္ဆိုရင္လည္း ျမန္ျမန္ျပန္ေကာင္းဖို႔ ထိေရာက္စြာ အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသား လူတစ္ေယာက္အတြက္ ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ ဆိုရင္ တစ္ေန႔ကို 500 mg (ေဆးတစ္လံုးစာ) ေလာက္ဆိုရင္ လံုေလာက္ပါတယ္။ အေအးမိေနခ်ိန္မွာေတာ့ 1000-1500 mg ေလာက္အထိ လိုအပ္ပါတယ္။ သစ္သီးေတြကရတဲ့ ဗီတာမင္စီက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ေပမယ့္ အေအးမိေနခ်ိန္မွာေတာ့ ေဆးေသာက္ရတာပဲ အဆင္ေျပပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြအတြက္ ပါရာစီတေမာ၊ ဗီတာမင္စီတို႔က ကေလးအထူးကုဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး တိုက္ရပါမယ္။ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ တိုက္လို႔ အခ်ိန္အဆ အနည္းအမ်ားျဖစ္တာ တစ္ခုမွမေကာင္းပါဘူး။ (ကေလးေသာက္တဲ့ အခ်ဳိရည္နဲ႔ ေရာေဖာ္ထားတဲ့ ပါရာစီတေမာအရည္ကို ကေလး လက္လွမ္းမမီေအာင္ လံုၿခံဳစြာ သိမ္းဆည္းပါ။ ကေလးက မသိဘဲ ခ်ဳိလို႔ တစ္ပုလင္းလံုး ခိုးေသာက္ကာ ပါရာစီတေမာ လြန္ကဲ အဆိပ္သင့္ျခင္းနဲ႔ ေဆး႐ံုေရာက္လာတာေတြ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေတြ႕ဖူးလို႔ သတိေပးရတာပါ။) ကိုယ္အပူခ်ိန္ အရမ္းမ်ားလာတယ္ဆိုရင္ ေရေအးပတ္ တိုက္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ႏွာပိတ္ျခင္းကို ေရေႏြးေငြ႕႐ွဴေပးျခင္းျဖင့္ သက္သာေစပါတယ္။
 ပ႐ုတ္ဆီ႐ွဴေပးျခင္းဟာ ႏွာေခါင္းနဲ႔ ေလႁပြန္အတြင္းသားေတြ ယားယံေရာင္ရမ္းျခင္းကို အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ သက္သာေစတဲ့ အာနိသင္ ရွိပါတယ္။ ဆားရည္နဲ႔ ပလုတ္က်င္းေပးရင္ လည္ေခ်ာင္းနာတာကို ေလ်ာ့ေစပါတယ္။ အနားယူလို႔မျဖစ္တဲ့ အေျခအေနမွာ အျပင္မျဖစ္မေန ထြက္ရမယ္ဆိုရင္ မ်က္ႏွာဖံုး တပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ တစ္႐ွဴး၊ လက္ကိုင္ပဝါ စတာေတြ လက္ထဲမွာ ကိုင္ထားပါ။ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးရင္ ပါးစပ္နဲ႔ ႏွာေခါင္းကိုအုပ္ပါ။ ဒါမွ တုပ္ေကြးသံသရာ မလည္မွာျဖစ္သလို ကိုယ္က ကိုယ္ခံအား က်ေနခ်ိန္မွာ အျခား ဘက္တီးရီးယား ကူးစက္မႈဒဏ္ေတြက ကာကြယ္ဖို႔ မ်က္ႏွာဖံုး၊ လက္ကိုင္ပဝါတို႔ကို စနစ္တက်သံုးစြဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေအးမိ တုပ္ေကြး ဖ်ားနာမျဖစ္ေအာင္ ကိုယ္ခံအားက်ေစတဲ့ အိပ္ေရးပ်က္ျခင္း၊ ပင္ပန္းလြန္ျခင္းေတြ တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အမ်ားနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာ ကိုင္တြယ္ထားတဲ့လက္ကို ေဆးေၾကာဖို႔မေမ့ပါနဲ႔။ သစ္သီးဝလံ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား မွန္မွန္စားေပးပါ။ စိတ္ဓာတ္ အရမ္းက် သြားခ်ိန္မွာ က်န္းမာေရး ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ေတာ့ မေမ့ပါနဲ႔။ ဘာမွျပင္းထန္တဲ့ ေဝဒနာတစ္စံုတစ္ရာ မရွိေသးဘဲ၊ ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားတာလည္း မဟုတ္ဘဲ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ ပဋိဇီဝေဆးေခၚ ပိုးသတ္ေဆး (Antibiotics) မေသာက္သင့္ပါဘူး။ ပဋိဇီဝေဆးက ဘက္တီးရီးယားကိုပဲ သတ္ႏိုင္ၿပီး ဗိုင္းရပ္စ္ကို မသတ္ႏိုင္လို႔ ေသာက္လည္း မထူးပါဘူး။ လူပိုပင္ပန္းတာပဲ အဖတ္တင္ပါမယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဝဒနာကို ကုတဲ့ေဆးေတြ၊ ကိုယ္ခံအားတက္ေစတဲ့ အာဟာရေတြမွီဝဲၿပီး နားနားေနေနေနရင္ ေပ်ာက္ကင္းသြားပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဖ်ားဟာ ၇ ရက္ေက်ာ္သြားမွ ပဋိဇီဝေဆး ေသာက္သင့္တယ္လို႔ အၾကမ္းဖ်င္း မွတ္ထားပါ။ အသက္႐ွဴက်ပ္ျခင္း၊ ကိုယ္ေပၚမွာ ေသြးျခည္ဥတဲ့ အကြက္မ်ားထြက္ျခင္း၊ သတိလစ္ေမ့ေျမာျခင္းစတဲ့ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ လကၡဏာေတြ ေပၚလာရင္ေတာ့ ဆရာဝန္ကုိ မျဖစ္မေန ျပရပါမယ္။